Wyniki badań nad przekształceniami systemu taryfowego

Przeprowadzone badania formalnych podstaw systemu wynagradzania w wybranych przedsiębiorstwach przemysłowych, pomimo swego ograniczonego zasięgu, pozwalają na dokonanie oceny kierunków i stopnia przebudowy lego systemu w początkowym okresie transformacji gospodarki. Należy jednak w tym miejscu przypomnieć, że wyciągnięte wnioski poznawcze można odnieść tylko do przedsiębiorstw państwowych, których status własnościowy w tym okresie nie uległ zmianie.

Wyniki badań nad przekształceniami systemu taryfowego, który reguluje strukturę najważniejszego składnika wynagrodzeń, jakim są płace zasadnicze, wskazują, że przebudowa tego systemu polegała przede wszystkim na zwiększeniu rozpiętości pionowej stawek płac zasadniczych w grupie pracowników na stanowiskach nierobotniczych. Miało to swoje źródło w znacznym podniesieniu tych stawek w najwyższych kategoriach zaszeregowania, obejmujących pracowników „top managementu”. W tej sytuacji stosunkowo nieznaczne zwiększenie, a w niektórych przypadkach wręcz zmniejszenie rozpiętości stawek płac zasadniczych na stanowiskach robotniczych, spowodowało założone w systemie wynagradzania pogłębienie się różnic płacowych dzielących te dwie grupy pracownicze, z wyraźną niekorzyścią dla robotników. Mogłoby to być uzasadnione jedynie istotną poprawą struktury kwalifikacyjnej pracowników na stanowiskach nierobotniczych, ale, jak wiadomo, pratyka przedsiębiorstw państwowych nie dostarcza podstaw do takiego spostrzeżenia. Zachodzi obawa, że w istniejącej sytuacji pogłębienie się wspomnianych różnic, przy ogólnie niewysokim poziomie płacy realnej, może zagrażać realizacji społecznej funkcji płac. Jednocześnie brak widocznej poprawy w wewnętrznym zróżnicowaniu stawek plac na stanowiskach robotniczych dowodzi, że przemiany systemu wynagrodzeń nie prowadzę do wzmocnienia motywacyjnej funkcji płac w tej grupie pracowników.