Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

Wśród dodatków fakultatywnych przewidzianych w zakładowych porozumieniach płacowych na oddzielną uwagę, z racji swych funkcji motywacyjnych, zasługują premie i nagrody. W analizowanych przedsiębiorstwach były to z reguły indywidualne premie regulaminowe lub regulaminowo-uznaniowc, uwarunkowane osiągnięciem przez przedsiębiorstwo jako całość dobrych wyników ekonomicznych lub ich poprawy (pro- dukqi, sprzedaży, zysku itp,). Przyznanie premii indywidualnemu pracownikowi opierało się na ogół na zasadzie redukcji, co oznacza, że z założenia premia przysługiwała w pełnej wysokości, a dopiero w przypadku wyraźnego naruszenia przez pracownika

Pewien wyjątek stanowi tu dodatek za pracę w godzianach nadliczbowych. przewidzianych w regulaminie norm postępowania ulegała obniżeniu. W przeciwieństwie do tego, nagrody miały charakter wyróżnienia jako wyraz uznania za osiągnięcie szczególnych wyników lub wykonanie szczególnie ważnego zadania. Źródłem finansowania premii i nagród, zgodnie z ustaleniami zakładowych porozumień płacowych, były środki na wynagrodzenia, z których wydzielano na ten cci w analizowanym okresie 10 -15% sumy wynagrodzeń zasadniczych. Tryb przyznawania premii i nagród był na ogół zdecentralizowany, podejmowanie bowiem decyzji w tych sprawach należało do uprawnień mistrzów i kierowników komórek organizacyjnych, a w odniesieniu do pracowników na samodzielnych stanowiskach kierowniczych – do dyrektora przedsiębiorstwa.

Oprócz premii i nagród, rolę odrębnych motywatorów miały spełniać – zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi w zakładowych porozumieniach płacowych – różnorakie szczegółowe dopłaty fakultatywne, jak np. dodatek za pracę na drugiej zmianie, posiadanie drugiego zawodu, obsługę dodatkowego urządzenia czy wykonywanie czynności dodatkowych, nie należących do zakresu obowiązków danego pracownika (zob. tabela 4). Dodatki te występowały szczególnie w dwóch badanych przedsiębiorstwach (A i D), podnosząc stopień skomplikowania systemu wynagrodzeń i świadcząc o jego inercyjności, wbrew wymaganiom stawianym temu systemowi w nowoczesnej gospodarce rynkowej.