Szkoły wyższe jako instytucje społeczne spełniają różne, choć nakładające się, funkcje, z których najważniejsze to: kształceniowa, badawcza, kulturotwórcza. Historyczny rozwój szkolnictwa wyższego doprowadził do wyodrębnienia się instytucji związanych nie tylko z tematyką badań i zakresem merytorycznym kształcenia, ale i odmiennym zaangażowaniem pracowników i środków materialnych w realizacje funkcji badawczej i kształceniowej.
W ramach gospodarki centralnie planowanej podkreślano głównie ich rolę jako „dostawcy” wykwalifikowanych kadr dla przedsiębiorstw i instytucji państwowych. Państwo jak gdyby zamawiało w szkołach wyższych określoną liczbę absolwentów, gwarantując im pracę, mniej lub bardziej zgodną z posiadanymi przez nich kwalifikacjami. Istotą sprawy pozostawał centralny mechanizm zarówno określania liczby potrzebnych absolwentów, jak i rozdzielania zadań pomiędzy poszczególne szkoły wyższe7.
Rozwój szkolnictwa wyższego, jego postępująca autonomizacja, zwłaszcza w sferze badań naukowych, nie powodowały zasadniczych zmian systemu przyjęć na studia. Można było jednak obserwować coraz wyraźniejsze akcentowanie interesów poszczególnych uczelni w zakresie określania limitów przyjęć na studia oraz dążenia do prowadzenia jak największej liczby kierunków i specjalności celem zagwarantowania szans rozwoju kadry naukowej.
Istotniejsze zmiany liczby przyjmowanych na studia dokonywały się pod wpływem czynników demograficznych i potrzeby zwiększania liczby studentów (zwłaszcza tzw. wskaźnika skolaryzacji młodzieży) jako wyrazu swoistej wiary, że potęgowanie zasobu wykształconych zawodowo pracowników jest ważnym elementem rywalizacji ekonomicznej i ideologicznej z krajami wysoko rozwiniętymi – nie bacząc na jego wykorzystanie. Znaczenie miała też sytuacja finansowa państwa wyrażająca się nie tylko możliwością utrzymania szkół wyższych, ale i skalą inwestycji, które stanowiły przesłankę do zwiększenia liczby studentów – zwłaszcza przyjmowanych na studia techniczne.
Leave a reply