Zmiana podstawy obliczenia dodatku

Wspomniane zmiany dotyczyły zarówno podstawy poszczególnych rodzajów dodatków, jak i procentu dodatku. W ] 988 r. podstawę obliczenia omawianych dodatków stanowiło najniższe wynagrodzenie w gospodarce lub przedsiębiorstwie (w przedsiębiorstwach A i C), stawka zaszeregowania osobistego (B, D) albo kwota ustalona arbitralnie na dany rok przez dyrektora przedsiębiorstwa (D), przy czym w odniesieniu do różnych dodatków stosowano niekiedy w tym samym przedsiębiorstwie różne podstawy ich obliczenia. W1992 r. sytuacja w tym zakresie została w znacznym stopniu uporządkowana, ponieważ jako podstawę obliczania różnych rodzajów dodatków we wszystkich badanych przedsiębiorstwach (z wyjątkiem dodatków za pracę w nocy i w warunkach szkodliwych dla zdrowia w przedsiębiorstwie A) przyjęto stawkę zaszeregowania osobistego pracownika.

Wraz ze zmianą podstawy obliczenia dodatku wzrastał lub zmniejszał się również procent poszczególnych dodatków, przy czym zwiększeniu się jednego mógł towarzyszyć spadek pozostałych. Powodowało to sytuację, w której, mimo ujednolicenia podstawy obliczenia różnych rodzajów dodatków, stopień faktycznego ich zróżnicowania w porównywanych przedsiębiorstwach nie uległ wyraźnemu zmniejszeniu17.

Poza wymaganą prawem koniecznością uwzględnienia w zakładowych porozumieniach płacowych omówionych wyżej dodatków obligatoryjnych, ustawa z 1984 r. dopuszcza stosowanie dodatków fakultatywnych, których zakres i zasady przyznawania pozostawione są do decyzji podejmowanej na szczeblu zakładu pracy. Szeroka gama tych dodatków oraz złożone niekiedy warunki ich przyznawania, a jednocześnie ramy niniejszego opracowania nie pozwalają na przeprowadzenie szczegółowej ich charakterystyki. Ograniczając się zatem tylko do inwentaryzacji tych dodatków (tabela 4), należy stwierdzić, iż odznaczają się one dużą inercyjnością, gdyż ich rodzaje, liczba i zakres stosowania w okresie lat 1990 -1992 nie uległy w badanych przedsiębiorstwach zasadniczym zmianom. Podstawowa różnica dzieląca regulacje zawarte w zakładowych porozumieniach płacowych, które obowiązywały w latach 1988 i 1992, polega na tym, że w 1988 r. podstawę obliczania dodatków fakultatywnych stanowiła w większości przypadków (z wyjątkiem premii regulaminowych) kwota najniższego wynagrodzenia obowiązującego w gospodarce, natomiast w 1992 r. podstawą tą było wynagrodzenie zasadnicze pracownika, wynikające z kategorii zaszeregowania osobistego i czasu przepracowanego bądź też kwota arbitralnie ustalona przez kierownictwo przedsiębiorstwa na dany rok.