Wprowadzenie gospodarki rynkowej

Ubezpieczenie społeczne tytko pozornie nie łączy się z kształtowaniem i wykorzystywaniem potencjału pracy. M. Żukowski w swoim artykule nie tylko charakteryzuje kierunki zmian systemu ubezpieczeń w Polsce, ale teżwskazuje na jego powiązania ze wzrostem gospodarczym. Jednocześnie akcentuje, że dla zapewnienia wypłacalności ubezpieczenia społecznego uprawnienia powinny być tak kształtowane, aby prawo do świadczeń i ich wysokość były powiązane z wkładem własnym ubezpieczonego – ma to istotne właściwości motywacyjne.

Dwa ostatnie opracowania zawarte w zbiorze dotyczą również zmian instytucjonalnych związanych z wprowadzaniem gospodarki rynkowej. W pierwszym z nich J. Orczyk próbuje określić, jak wzrost indywidualnej opłacalności kształcenia !zmniejszenie nakładów państwa wpływają na przekształcenia strukturalne i zmiany ilościowe w szkolnictwie wyższym. Prywatyzacja szkolnictwa wyższego to nie tylko tworzenie szkół prywatnych, ale i wzrost udziałów nakładów ludności w zakresie ponoszenia kosztów kształcenia. Autor zagadnienie to rozpatruje na tle teorii kapitału ludzkiego i segmentacji rynku pracy. Pozwala to dostrzec konieczność komplementarności obydwu ujęć dla wyjaśniania obecnych i przyszłych przekształceń w szkolnictwie wyższym w Polsce.

A. Andrzejczak przedstawia proces przełamywania monopolu państwa w zakresie szkolnictwa różnych szczebli w Polsce – na podstawie danych z województwa poznańskiego. Wyraża się to przechodzeniem części szkół pod zarząd samorządów terytorialnych i tworzeniem sektora niepublicznego w oświacie. Autorka przewiduje przyjęcie przez własność prywatną pozaszkolnych form edukacji przy jednoczesnym ukształtowaniu się stanu pewnej równowagi między szkolnictwem państwowym i pozostałymi formami – szkolnictwo państwowe będzie w tym układzie dominujące.

Przedstawione w zbiorze opracowania dotycz:} różnych problemów, różnią się sposobem ujęcia problematyki, ale łączy je poszukiwanie nie tyle diagnozy, ile wyraźniejszego określenia przebiegu przystosowań do nowych zasad społeczno-gospodarczych przedsiębiorstw i instytucji. Autorzy nie starają się przedstawić idealnego stanu rzeczy, do którego należy dążyć, lecz wskazują uwarunkowania i czynniki zmian w istniejących układach. Ich uświadomienie stanowi istotną przesłankę i przyspieszenie procesu przystosowawczego.