Rozwój dodatkowych, uzupełniających źródeł zabezpieczenia

Opowiedzenie się za rozwojem ubezpieczenia społecznego jako podstawowego ź.ródła zabezpieczenia na wypadek zajścia takich zdarzeń jak choroba, inwalidztwo czy starość, nie oznacza niedoceniania celowości rozwoju innych, „rynkowych” źródeł zabezpieczenia w tych sytuacjach, w szczególności ubezpieczeń osobowych czy systemów świadczeń zakładowych. Monopol ubezpieczenia społecznego był dotąd jedną z przyczyn jego ograniczonej skuteczności w realizacji postawionych przed nim zadań. Stąd wskazane jest wspieranie rozwoju dodatkowych, uzupełniających systemów emerytalnych, prywatnych ubezpieczeń chorobowych itd. Podstawowym źródłem zabezpieczenia dla większości społeczeństwa pozostanie jednak nadal ubezpieczenie społeczne.

Przedstawione powyżej zmiany prowadziłyby do konsekwentnej realizacji koncepcji ubezpieczenia społecznego opartego na wzajemności składki i świadczenia. To zabezpieczyłoby system ubezpieczeniowy – w dłuższej perspektywie – przed trudnościami finansowymi, jakie w lej chwili przeżywa. Jedną bowiem z głównych przyczyn tych problemów finansowych są istniejące odstępstwa od zasad ubezpieczeniowych, w szczególności zbyt liberalne często warunki uzyskania świadczeń, bez wystarczającego powiązania z obowiązkiem opłacania składek.

Jednak podstawową przyczyną obecnego kryzysu finansowego ubezpieczenia jest trudna sytuacja gospodarcza. Ubezpieczenie społeczne, przez swoje powiązanie z zatrudnieniem, jest zwłaszcza nieodporne na bezrobocie, które rodzi problemy finansowe ubezpieczenia społecznego zarówno po stronic jego dochodów (spadek wpływów ze składek), jak i wydatków (wzrost wydatków bezpośrednio lub pośrednio związanych z bezrobociem). Także takie zjawiska gospodarcze, jak trudności płatnicze zakładów pracy, spadek dochodów realnych czy utrzymująca się inflacja negatywnie wpływają na funkcjonowanie ubezpieczenia społecznego. Cała trudność polega na tym, że w okresach, w których potrzeby w zakresie ochrony ubezpieczeniowej wzrastają, jej możliwości maleją.

Truizmem będzie na koniec stwierdzenie, że szanse poprawy sytuacji materialnej świadczeń iobiorców ubezpieczenia społecznego może dać jedynie wzrost gospodarczy i wynikające z niego podniesienie ogólnego poziomu dochodów. Możliwości bowiem osiągnięcia poprawy w lym zakresie przez zmiany jedynie w obrębie systemu świadczeń praktycznie nic istnieją. '