Dochody i wydatki ubezpieczenia społecznego w latach 1989 – 1993

Ubezpieczenie społeczne w Polsce przeżywa w ostatnich latach trudności finansowe. Polegają one na nałożeniu się na siebie z jednej strony – zmniejszenia wpływów ze składek, z drugiej – wzrostu wydatków na świadczenia, co prowadzi do wzrostu udziału państwa w finansowaniu ubezpieczenia społecznego.

Wpływy ze składek uległy zmniejszeniu w rezultacie wyraźnego spadku liczby osób ubezpieczonych: w okresie 1989 – 1993 o 1,9 miliona osób (por. tab. 1) – wskutek bezrobocia, a zwłaszcza przejścia na emeryturę lub rentę (co także w dużym stopniu spowodowane było bezrobociem). Inne przyczyny zmniejszenia wpływów ze składek to spadek dochodów realnych (składka wymierzana jest w procencie dochodów), trudności finansowe zakładów pracy (prowadzące do zaległości wobec ZUS), a także zaniżanie podstawy wymiaru składek oraz omijanie obowiązku ubezpieczenia.

Wzrosły natomiast wydatki na świadczenia, w szczególności wskutek gwałtownego przyrostu liczby emerytów i rencistów, głównie korzystających z możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę lub rentę w związku /bezrobociem. Wiatach 1989-1993 liczba emerytów i rencistów wzrosła o prawie 1,2 min. Nałożenie się na siebie obu tendencji: spadku liczby ubezpieczonych i wzrostu liczby emerytów i rencistów, spowodowało wyraźny wzrost wskaźnika „obciążeń” na 100 ubezpieczonych: z 37 do 52 emerytów i rencistów (por. tab. 1). Drugi: przyczyną wzrostu wydatków na świadczenia byt wzrost ich poziomu. Zwłaszcza poziom emerytur i rent wzrósł w relacji do przeciętnego wynagrodzenia (por. tab. 2), w wyniku zmian wprowadzonych w latach 1990 i 1991.

Wskazane tendencje: spadek dochodów ze składek i wzrost wydatków na świadczenia spowodowały wzrost udziału dotacji z budżetu państwa w dochodach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. tab. 3). Składki na ubezpieczenia społeczne stanowią nadal zdecydowanie najważniejsze źródło dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale ich udział zmniejszył się w lalach 1989 – 1993 z 81,0 do 74,4% dochodów ogółem1. Gdyby przyjąć, że zasiłki rodzinne nie powinny być finansowane ze składek ubezpieczeniowych, to można by stwierdzić, że wpływy ze składek w latach 1989 i 1990 przewyższały jeszcze wydatki na emerytury i renty oraz pozostałe świadczenia, w roku 1991 były niższe od tych wydatków o 3,8 biliony, a w roku 1992 – o 23,5 biliony.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>